Szałwia lekarska – uprawa w ogrodzie

Dzięki pięknemu korzennemu zapachowi szałwia lekarska to jedna z moich ulubionych roślin w ogrodzie. Dlatego w tym wpisie, chciałabym podzielić się z Wami informacjami na temat jej uprawy.

Krótka charakterystyka szałwii lekarskiej

Szałwia lekarska (Salvia Officinalis L.) to zimozielony półkrzew z rodziny jasnotowatych osiągający wysokość od 30 do 70 cm.
Posiada lancetowate lub lekko owalne, miękkie skórzaste po obu stronach liście w kolorze zielonym, srebrno-zielonym, żółto-zielonym, purpurowym (w zależności od odmiany).
Wyrastają one na wzniesionych do góry pędach, które mają skłonność do pokładania się i z czasem drewnieją.

Szałwia kwitnie od maja do lipca, pachnącymi, niebiesko-fioletowymi, dwuwargowymi kwiatami, przyciągając wiele owadów zapylających.
Kwitnienie rozpoczyna przeważnie w drugim roku od posadzenia. Po przekwitnięciu roślina zawiązuje owoce (rozłupki).

Odmiany szałwii lekarskiej

Do najpopularniejszych odmian, różniących się głównie kolorem liści należą Purpurascens (srebrno-fioletowo-zielone), Goldblatt (złoto-zielone), Aurea (żółto-zielone), Tricolor (zielono-biało-różowe), Berggarten (srebrzysto-zielone), Icterina (żółto-zielone).

Wymagania uprawowe szałwii lekarskiej

Szałwia lubi stanowiska słoneczne oraz żyzną, średnio wilgotną, dobrze przepuszczalną glebę o obojętnym lub zasadowym odczynie (w naturalnym środowisku rośnie na skalistych zboczach). Urośnie także w słabszej ziemi, ale będzie mniej dorodna. Do podłoża można dodać rozluźniającego grysu, co zapobiegnie zastojowi wody, czego szałwia bardzo nie lubi. Starsze okazy dobrze znoszą okresowe susze.
Nie wymaga przesadzania, może rosnąć na tym samym miejscu przez wiele lat, zwłaszcza jeśli co roku dosypiemy pod krzew kompostu lub użyjemy naturalnych nawozów.

Obok czego posadzić szałwię?

W zielniku lub warzywniku szałwie możemy posadzić obok melisy, rozmarynu, majeranku, tymianku, hyzopu lekarskiego, a także obok warzyw kapustnych (pomoże odstraszyć bielinka kapustnika). Nie warto jej sadzić obok bazylii i mięty z uwagi na nieco inne wymagania.

Jak nawozić szałwię lekarską?

Jeśli szałwia rośnie w dobrym podłożu, nie wymaga mocnego nawożenia, które może jej wręcz zaszkodzić (zwłaszcza zbyt duża ilość azotu). Wystarczą naturalne preparaty np. biohumus.
Wiosną pod krzewami warto rozłożyć warstwę kompostu, który oprócz wzbogacenia gleby zapobiegnie szybkiemu parowaniu wody z gleby.
Podczas sadzenia dołek warto zaprawić kompostem lub dobrze przekompostowanym obornikiem.

Odporność na choroby i szkodniki

Szałwia lekarska jest bardzo odporna na choroby i szkodniki. W mojej uprawie nie zauważyłam, aby ją coś atakowało.
W gorące i wilgotne lata może być porażana przez choroby grzybowe. Ze szkodników groźne mogą być mszyce i przędziorki.

Kiedy przycinać szałwię lekarską?

Szałwię tniemy wiosną (marzec-kwiecień) skracając jednoroczne pędy. Wycinamy również przemarznięte, połamane i uschnięte gałązki.

Jeśli nie chcemy, aby szałwia zawiązała nasiona, zaraz po kwitnieniu wycinamy kwiatostany u nasady. Taka roślina będzie silniejsza, a krzew ładniej się zagęści.

Zimowanie szałwii lekarskiej

Młode rośliny (1-2 letnie) okrywamy na zimę kopczykiem z kompostu, ziemi lub liści. Starsze okazy o zdrewniałych pędach bardzo dobrze znoszą polskie zimy. Ja jednak co roku robię mały kopczyk z ziemi, który w razie dużych mrozów zabezpieczy dolną część krzewu przed przemarznięciem.
Rośliny w donicach dodatkowo okrywamy na zimę kapturami z agrowłókniny.

Szałwia lekarska – uprawa w donicy

Do uprawy szałwii w donicy/skrzynce wybierzmy lekkie, przepuszczalne podłoże np. takie do ziół lub uniwersalne z dodatkiem perlitu, keramzytu, grysu. Pamiętajmy o zrobieniu otworów w dnie pojemnika, aby woda mogła swobodnie odpływać. Donicę ustawmy w słonecznym miejscu i nie zapominajmy o podlewaniu, zwłaszcza w przypadku młodych roślin.
Sadzonkom warto uszczknąć wierzchołki, aby ładnie się rozkrzewiły.

Ważne jest okrycie roślin na zimę (zwłaszcza młodych). Donicę wkładamy do większego pojemnika, wypełniając wolne miejsca np. kartonem, liśćmi. Całość okrywamy kapturem z zimowej agrowłókniny. W bezmroźne zimowe dni warto od czasu do czasu podlać krzaczki.

Rozmnażanie szałwii lekarskiej

Szałwię możemy rozmnożyć z nasion, pobierając sadzonki zielne, półzdrewniałe lub poprzez odkłady.

Rozmnażanie szałwii poprzez odkłady poziome

Wystarczy wiosną przygiąć zewnętrzny pęd do podłoża, lekko przysypać ziemią i obciążyć np. kamieniem. Co jakiś czas sprawdzamy, czy w miejscu styku z glebą pojawiły się korzenie. Jeśli tak, odcinamy pęd od rośliny matecznej i sadzimy do doniczki lub na miejsce docelowe (zazwyczaj późnym latem lub jesienią).

Uprawa szałwii lekarskiej z nasion

Nasiona szałwii wysiewamy w lutym-marcu do pojemników wypełnionych podłożem do siewu, ziół lub podłożem uniwersalnym z dodatkiem piasku, lub perlitu na głębokość około 1cm. Siewki pikujemy do większych pojemników i po ustaniu wiosennych przymrozków wysadzamy do gruntu, pamiętając o regularnym podlewaniu młodych roślin.

Zbiór szałwii

Najbardziej wartościowe są młode pędy i liście zebrane jeszcze przed kwitnieniem. Warto uszczykiwać wierzchołki co sprawia, że krzew się zagęszcza. Oprócz suszenia listki możemy również mrozić.
Słoneczne stanowisko sprzyja gromadzeniu się w roślinie olejków eterycznych.
Nasiona szałwii zbieramy jesienią, najlepiej w ciepły, suchy dzień. Można ściąć całe kwiatostany i włożyć do papierowej torebki lub bawełnianej poszewki, co zapobiegnie osypywaniu się nasion podczas zbioru.

W kategorii „DIY” czyli zrób to sam, znajdziesz więcej informacji na temat zbioru i przechowywania nasion.

Szałwia lekarska jako przyprawa i lekarstwo

Surowcem przyprawowym i leczniczym szałwii lekarskiej są liście, zarówno w formie świeżej jak i suszonej.
W smaku jest gorzkawa, pikantna i bardzo aromatyczna (także pędy i kwiaty). Ja bardzo lubię ten zapach.

W kuchni idealnie nadaje się do pieczonych ziemniaków, drobiu, dziczyzny, jagnięciny, wątróbki. Na zimę możemy przygotować mrożone maślane kostki, które łatwo dodać do potraw. Listki możemy również smażyć maczane wcześniej np. w cieście piwnym.

Liście szałwii zawierają w swym składzie olejki lotne, flawonoidy, garbniki, saponiny, żywice i związki goryczkowe. Do tego witaminy A, B1, C, PP i sole mineralne takie jak wapń, magnez, potas, żelazo, cynk.
Napary przygotowane z suszonej szałwii działają antyseptycznie, przeciwzapalnie (np. przy zapaleniu gardła i jamy ustnej), przeciwcukrzycowo, ograniczają pocenie, poprawiają pracę układu pokarmowego, ograniczają laktację.
W kosmetyce szałwia stosowana jest w antyperspirantach, szamponach wzmacniających włosy, kremach i tonikach.

Szałwia lekarska z uwagi na piękne liście może stać się nie tylko ozdobą zielnika czy warzywnika, ale także rabaty bylinowej. Pachnące kwiatostany przyciągną do ogrodu pszczoły i trzmiele.

Jeśli nie znacie jeszcze tej krzewinki, zachęcam do posadzenia jej w zielniku, warzywniku lub na rabacie kwiatowej. Polecam 🙂

P.S Zapraszam do opisywania w komentarzach własnych doświadczeń w uprawie szałwii lekarskiej.