Lilak pospolity (bez) w ogrodzie

Lilak pospolity (Syringa vulgaris ) zwany niepoprawnie bzem lub bzem lilakiem to jeden z najbardziej znanych kwitnących krzewów, lub małych drzew w ogrodach na całym świecie. Jego białe, ecru, żółte, różowe, niebiesko-lawendowe lub ciemnofioletowe kwiaty zebrane w stożkowate wiechy przepełniają ogród cudownym zapachem, którego intensywność zależna jest od odmiany. Posiada szerokosercowate, zielone lub dwubarwne (zielono-żółte) liście. System korzeniowy lilaka jest raczej płytki choć rozległy.

W Polsce lilak kwitnie w maju. Osiąga 2-5 metrów wysokości i 2-3 metry szerokości. Można go prowadzić w formie luźnego krzewu lub małego drzewka (najczęściej wielopniowego). Najbardziej popularny jest w wiejskich i naturalnych ogrodach, choć równie dobrze znosi miejskie warunki. Można go sadzić pojedynczo, w grupie lub w formie nieformowanego żywopłotu (np. w połączeniu z innymi krzewami). Ze względu na piękny zapach warto go sadzić przy tarasach, altankach i ścieżkach.

Czy bez i lilak to ta sama roślina?

Bez to potoczna nazwa lilaka pospolitego. Nie jest jednak prawidłowa, choć często używana. Czym zatem różni się bez od lilaka? Najbardziej popularny bez to czarny bez (Sambucus Nigra), który kwitnie późną wiosną białymi baldachami. Jesienią możemy zbierać dojrzałe, czarne owoce, z których warto zrobić sok na zimę (na objawy przeziębienia). Lilak pospolity kwitnie w maju białymi, niebieskimi lub fioletowymi gronami. Nie wydaje jadalnych owoców.

Stanowisko dla lilaka w ogrodzie

Lilaki lubią stanowiska słoneczne lub lekko ocienione. W cieniu będą słabo kwitły. Wymagają średniożyznej, lekko wilgotnej, przepuszczalnej gleby o ph zasadowym lub obojętnym (nie lubią kwaśnych gleb). Są mrozoodporne, choć późnowiosenne przymrozki mogą uszkodzić pąki kwiatowe. Ogólnie jest to roślina mało wymagająca.

Pielęgnacja lilaka

💜 Pielęgnacja lilaka pospolitego polega przede wszystkim na odchwaszczaniu gleby w obrębie krzewu (można ją ściółkować kompostem lub zrębką liściastą).
💜 Na glebach w miarę żyznych lilaki nie wymagają nawożenia. Wystarczy obkładanie gleby kompostem lub podlewanie gnojówką np. z pokrzywy. Zbytnie nawożenie azotem może niepotrzebnie zwiększyć masę liści kosztem kwiatów. Jeśli mamy ubogą glebę lilaki warto zasilić nawozem do roślin kwitnących.
💜 Należy usuwać odrosty korzeniowe, pojawiające się wokół krzewu (wycinając je u nasady).
💜 Podczas suchej wiosny pamiętajmy o podlewaniu w trakcie i po kwitnieniu.

Cięcie lilaka

💜 Po kwitnieniu należy wyciąć kwiatostany, aby roślina nie traciła energii na zawiązywanie nasion.

💜 Jeśli chcemy przyciąć lilak (np. w celu rozkrzewienia się lub ograniczenia wysokości), zróbmy to zaraz po kwitnieniu, aby zdążył wykształcić nowe pędy i pąki kwiatowe, które zakwitną w przyszłym roku. Zbyt późne cięcie lub ciecie wczesną wiosną znacznie ograniczy kwitnienie.
Wczesną wiosną możemy także odmłodzić krzew, przycinając stare, grube gałęzie.

Sadzenie lilaka

💜 Sadzonki lilaka pochodzące z odrostów korzeniowych sadzimy wiosną lub jesienią. W wykopanym dołku spulchniamy dno i wsypujemy kompost lub garść obornika granulowanego (lub zwykłego przekompostowanego) i mieszamy z glebą. Wkładamy roślinę i obsypujemy ziemią ogrodową, lekko ugniatając wokół korzeni. Podlewamy po posadzeniu oraz regularnie w pierwszym roku (zwłaszcza podczas suszy).

Sadzonki kupowane w doniczkach (czyli dobrze ukorzenione) możemy sadzić przez cały sezon. Jeśli bryła korzeniowa jest przesuszona, warto ją najpierw namoczyć w wiaderku z wodą. Po posadzeniu należy pamiętać o regularnym podlewaniu (zwłaszcza w trakcie upałów i suszy).

Rozmnażanie lilaka (bzu) przez odrosty korzeniowe

💜 Najpopularniejszą metodą na rozmnożenie ulubionej odmiany lilaka jest pozyskanie odrostów korzeniowych, które wyrastają dookoła krzewu. Wiosną lub jesienią, ostrym szpadlem oddzielamy sadzonkę i sadzimy na miejsce stałe lub do doniczki (małe sadzonki). Ważne by sadzonka posiadała korzenie. Pamiętajmy o podlewaniu.

Odmiany szczepione nie wytwarzają odrostów korzeniowych.

Lilak możemy szczepić na podkładkach, rozmnożyć z odkładów lub z nasion (co jest jednak czasochłonne).

Choroby i szkodniki

Lilaki najczęściej atakują takie choroby jak: bakterioza lilaka, werticilioza, askochytoza, mączniak prawdziwy.
Ze szkodników zagrażać mogą: zwójka różóweczka, przebarwiacz lilakowy, pordzewiacz lilakowiec, kibitnik lilakowiaczek.

Najczęstsze powody, dlaczego lilak (bez) nie kwitnie:

– cieniste stanowisko (brak dostatecznej ilości światła),
– pozostawienie przekwitniętych kwiatostanów (wycinamy je zaraz po kwitnieniu),
– radykalne cięcie,
– nadmierne nawożenie azotem,
– susza podczas zawiązywania pąków kwiatowych,
– silny wiosenny przymrozek.

Lilak (bez) w donicy

💜 Lilaka pospolitego możemy uprawiać w donicy na tarasie lub balkonie (odmiany szczepione na pniu). Do tego celu najlepszy jest jednak miniaturowy lilak Meyera odmiany ‘Palibin’ o różowo-filetowych kwiatach w formie małego krzewu lub szczepiony na pniu.

Myślę, że nikogo nie trzeba przekonywać, że warto posadzić lilaka w ogrodzie. Jest mało wymagający, pięknie pachnie, ma wiele odmian pasujących do różnych aranżacji i przyciąga motyle.
Biały kwitnący lilak to moje wspomnienie dzieciństwa (rósł w ogrodzie babci), dlatego obok jaśminowca i piwonii zawsze będzie na niego miejsce w moim ogrodzie.

Ty też masz takie wspomnienia? Masz lilaka w swoim ogrodzie?