Koper ogrodowy – uprawa w ogrodzie

Koper ogrodowy to jedna z najbardziej popularnych roślin w naszych ogrodach. Nadaje się do uprawy w warzywniku i doniczkach na tarasie lub balkonie. Jego uprawa nie jest trudna. Doskonale nadaje się dla początkujących, choć i doświadczonym ogrodnikom zdarzają się porażki w jego uprawie.
Ja jednak nie wyobrażam sobie bez niego warzywnika i gorąco zachęcam tych, którzy jeszcze nie mają go w swoim ogrodzie.

Krótka charakterystyka kopru ogrodowego

Koper ogrodowy (Anethum graveolens) to gatunek z rodziny selerowatych. Średnio osiąga 15-25 cm wysokości. Podczas kwitnienia dorasta do 100-120cm. Ma sinozielone, rozgałęzione pędy, z których wyrastają pierzaste liście. Pędy i liście wydzielają silny, korzenny zapach. Żółte kwiaty umieszczone są na dużych baldachach, na których dojrzewają później nasiona. Kwitnie od czerwca do września, przyciągając owady zapylające.

Warto pamiętać, że koper ogrodowy to nie to samo warzywo co koper włoski (fenkuł), który uprawia się głównie ze względu na bulwę i nasiona.

Wymagania glebowe i stanowisko dla kopru

Koper ogrodowy lubi stanowiska słoneczne, osłonięte od silnych wiatrów. W miejscach mało nasłonecznionych rośnie słabo lub wcale.
Gleba powinna być umiarkowanie wilgotna, żyzna, zasobna w azot i przede wszystkim przepuszczalna o pH zbliżonym do obojętnego.
Posadzony na ciężkiej gliniastej glebie będzie podatny na choroby grzybowe i zamieranie we wczesnej fazie wzrostu.
Optymalna temperatura do wzrostu to 20°C.
Nie można także dopuszczać do przesuszenia gleby, zwłaszcza w początkowym etapie wzrostu.

Jaką odmianę wybrać?

Najbardziej polecane i sprawdzone w uprawie odmiany to Ambrozja, Szmaragd, Herkules, Turkus, Lucullus, Sprinter, Moravan.
Na rynku dostępne są także niskie i wolnorosnące odmiany do uprawy w donicach.

Kiedy i jak wysiewać koper ogrodowy?

1. Siew prosto do gruntu

Koper ogrodowy możemy wysiewać bezpośrednio do gruntu od kwietnia (jeśli chcemy mieć kwiaty do kiszenia) nawet do września (na zieleninę). Kiełkuje średnio po około 2 tygodniach. Koperek najlepiej siać w rzędach, w rowki o głębokości 1,5-2 cm w odległości 2-3 cm w rzędzie. Pomiędzy rzędami zostawiamy około 15cm-20 wolnego miejsca. Możemy go wysiać także w marcu, ale trzeba go wtedy zabezpieczyć przed niską temperaturą zwłaszcza nocą. Wysiany w gorące letnie dni zakwita szybko.

Jeśli zdarzy nam się posiać koper za gęsto, wystarczy przerzedzić wschody, wykorzystując świeży koperek np. do kanapki.

Jeśli tylko mamy miejsce, koperek warto wysiewać co około 2-3 tygodnie, aby zapewnić sobie ciągłość zbiorów.

2. Siew kopru na rozsadę

Koper ogrodowy możemy uprawiać także od marca/kwietnia na rozsadę. W tym celu do małych kubeczków lub doniczek wypełnionych ziemią wysiewamy kilka nasion, zachowując odstęp ok. 1 cm. Podłoże warto wcześniej podlać, by nie wypłukać nasion. Kubeczki stawiamy w jasnym miejscu na parapecie. Jak siewki osiągną około 5cm możemy wysadzić do gruntu lub donicy na tarasie, pamiętając o zabezpieczeniu przed przymrozkami. Nie trzeba rozdzielać roślin, tylko z całą bryłą ziemi włożyć do dołka w gruncie lub donicy.

Obok czego sadzić koper, czyli dobre i złe sąsiedztwo

Koper warto posadzić w rzędzie obok marchewki lub razem z nią siejąc kilka nasion co 50-100 cm. Jego zapach odstrasza bowiem połyśnicę marchwiankę, głównego szkodnika marchewki. Warto go także posiać obok lub pomiędzy ogórkami, burakami, fasolą, sałatą, cebulą (niezbyt gęsto) czy kapustnymi (odstrasza bielinka kapustnika).

Złym sąsiedztwem dla kopru będzie koper włoski, kolendra, lubczyk, seler.

Pamiętajmy o stosowaniu płodozmianu, czyli uprawianiu kopru na tym samym miejscu nie częściej niż co 4 lata (a także rok po roku po koprze włoskim, selerze i innych selerowatych).

Dlaczego koper słabo rośnie?

Przyczyn może być wiele. Często gleba jest zbyt zbita i utrudnia wzrost. Czasami jest po prostu za zimno albo brakuje mu słońca. Przyczyną zahamowania wzrostu mogą być też szkodniki np.mszyce, których jeśli w porę nie zauważymy, mogą zniszczyć uprawę.

Szkodniki i choroby w domowej uprawie kopru ogrodowego

1. Szkodniki atakujące koper ogrodowy

Głównym szkodnikiem atakującym koperek jest mszyca wierzbowo-marchwiana lub wierzbowo-baldaszkowa, która przenosi się na młode rośliny w maju z okolicznych wierzb. Młode rośliny przestają rosnąć, skręcają się i w końcu żółkną. Mszyce przenoszą także inne patogeny, które mogą dodatkowo osłabić rośliny.

Aby zmniejszyć ryzyko inwazji mszycy, warto zastosować kilka sposobów.

1. Nie siać kopru blisko wierzby.
2. Ostrożnie stosować nawozy azotowe, których nadmierna ilość sprzyja pojawianiu się mszyc.
3. Rozwiesić na palikach żółte tablice lepowe.
4. Zastosować mały “namiot” z wiosennej agrowłókniny (białej).
5. Stosować naturalne opryski z krwawnika, mniszka, czosnku czy skrzypu, które odstraszają mszyce.
6. Wspomagać odporność roślin zasilając gnojówką z pokrzyw
7. Stosować płodozmian, czyli nie wysiewać w miejscu, gdzie w poprzednim roku rósł koper lub inne rośliny z rodziny selerowatych.

Innymi szkodnikami są zmiennik lucernowiec, płozek kminiaczek, muchówki.

Do walki ze szkodnikami możemy wykorzystać Emulpar, mechaniczny środek na bazie naturalnego oleju rydzowego. Pamiętajmy, aby unikać stosowania takich środków w wysokich temperaturach i pełnym nasłonecznieniu.

2. Choroby kopru

Z głównych chorób kopru możemy wyróżnić szarą pleśń, mączniaka prawdziwego i rzekomego, zgniliznę twardzikową, rizoktoniozę (sprawca zgorzeli siewek), które atakują podczas wilgotnej pogody (np. kiedy przez kilka dni pada deszcz). Aby im zapobiec, można zapobiegawczo stosować szerszy rozstaw w rzędzie 25-30 cm i nie przelewać roślin podczas podlewania (lepiej też podlewać pod korzenie niż na liście).

Dobrą profilaktyką przeciwko chorobom i szkodnikom jest regularne usuwanie chwastów.

Jak nawozić koper?

Nie polecam używania nawozów sztucznych. Wystarczy dobrze przygotować podłoże do siewu, dodając kompost i nieco obornika granulowanego. Przed siewem i w trakcie sezonu można też zasilić podłoże gnojówką z pokrzyw. Nie podlewam nią liści, tylko stosuję pod korzeń.

Jak zbierać (zrywać) koperek?

Koper ogrodowy możemy zbierać na dwa sposoby. Możemy poczekać do momentu, jak zacznie wybijać pęd kwiatostanowy i wyciąć całość nisko przy ziemi (lub wyrwać z korzeniami), albo regularnie uszczykiwać pędy boczne, kiedy osiągnie ok. 15 cm wysokości (będą wyrastać nowe).
Jeśli za gęsto wysiałam, wyrywam go z korzonkami, aby zrobić więcej miejsca. Po takim zbiorze zostawiam go na grządce, żeby zakwitł i wydał nasiona.

Jak zbierać nasiona kopru ogrodowego?

Aby zebrać nasiona, musimy poczekać do lipca-sierpnia, kiedy nabiorą brązowego koloru (czyli są dojrzałe). W suchy i ciepły dzień zbieramy baldachy i pozostawiamy do całkowitego wyschnięcia w suchym miejscu (ja dosuszam związane pęczki w tunelu lub na strychu). Następnie pakujemy same nasiona do papierowych torebek i podpisujemy.

Dlaczego warto uprawiać koperek?

Dzięki zawartości olejków eterycznych koper to przede wszystkim warzywo przyprawowe. Można go stosować w formie świeżej, suszonej lub mrożonej.
Kwitnące baldachy kopru wraz z długimi pędami dodajemy jako przyprawę do kiszenia ogórków.
Świeże, mrożone lub suszone liście nadają się doskonale do ryb, sałatek z jajkiem, surówek, gotowanych ziemniaczków i zup jarzynowych, a nasiona do dań z kapustą.

Warto wspomnieć także o jego walorach zdrowotnych. Koper jest cennym źródłem witamin (B, C, A, D, E, K) i minerałów (wapń, żelazo, fosfor).

Koper ogrodowy jako kwiat letni? Czemu nie! Jego długie łodygi zakończone kwitnącymi na żółto baldachami można z powodzeniem wykorzystać do letnich bukietów.
Jest też rośliną miododajną, dzięki czemu przyciągnie do warzywnika pożyteczne owady zapylające.

Uprawa w donicach na balkonie i tarasie

Podobnie jak wiele warzyw koper możemy uprawiać w donicach i skrzynkach. Wystarczy lekkie, przepuszczalne podłoże uniwersalne, trochę obornika granulowanego i perlitu dla rozluźnienia (niekoniecznie). Wiosną, w czasie chłodów warto nakryć donicę agrowłókniną wiosenną.

Donicę ustawiamy w słonecznym miejscu i regularnie podlewamy (z umiarem). Doniczka nie może być zbyt mała, gdyż wtedy podłoże szybko wysycha. Lepiej sprawdzi się duża donica lub skrzynka.

Jak już wspominałam, można zakupić specjalne nasiona do uprawy w donicach.

Koper ogrodowy w moim ogrodzie

Koperek uprawiam, siejąc w kwietniu/maju wprost do gruntu oraz z rozsady. Rozsadę wysadzam w różnych miejscach w ogrodzie, najwcześniej w tunelu, gdzie ma cieplej niż w skrzyni w warzywniku. Doskonale radzi sobie obok pomidorów, choć zdarza się, że zaczyna je przerastać i muszę go wiązać sznurkiem do palika. Kiedy ogórki na zewnątrz gotowe są do zbioru mamy już zapas kopru do kiszenia, co przy uprawie polowej nie zawsze się udawało.
Często w ogrodzie koper rozsiewa się sam i ten rośnie zawsze najładniej.

Co roku zbieram także własne nasiona, by mieć na następny sezon. Nie zawsze wystarczy, ale można sporo zaoszczędzić, a nie wymaga to wiele wysiłku.

Uff, dotarłam do końca. Mam nadzieję, że o niczym nie zapomniałam i przy okazji Was nie zanudziłam 🙂

Zapraszam do dzielenia się z innymi swoimi doświadczeniami i patentami w uprawie koperku.

Na blogu znajdziesz także wpis o mojej ulubionej pietruszce naciowej.