Zima to dla ogrodników czas odpoczynku i planowania prac na kolejny sezon. Nim jednak zasiądziemy na kanapie z kubkiem gorącego napoju i oddamy się rozmyślaniom, zapraszam do sprawdzenia, czy Wasz ogród jest gotowy na zimę 👍Poniżej znajdziesz listę najważniejszych jesiennych prac w ogrodzie i na balkonie.
1. Ostatnie nawożenie i koszenie trawnika
Jesienią trawnik regularnie oczyszczamy z liści (tradycyjnie grabiami, dmuchawą lub specjalnym zbierakiem). Pozostawione na trawniku większej ilości liści może spowodować jej żółknięcie i gnicie (niewielka ilość liści nie zaszkodzi). Jesienią trawę kosimy rzadziej i nieco wyżej niż latem (na wysokość 4-5 cm). Zbyt niskie koszenie, narazi ją na przemarznięcie zimą, zbyt wysokie narazi na rozwój pleśni śniegowej. Ostanie koszenie, robimy w październiku, ale zależy to od pogody i stanu trawnika.
Jesienią można zastosować dedykowane nawozy do trawników. Zawierają one potas i fosfor wpływające korzystnie na system korzeniowy, dzięki czemu trawa staje się bardziej odporna na mróz. Nawozy jesienne zawierają małą dawkę azotu, aby nie pobudzać części nadziemnej do rozwoju.
W razie potrzeby jesienią możemy przeprowadzić wapnowanie trawnika (w przypadku zbyt niskiego pH, porastania mchem). Najlepiej zrobić to w październiku lub listopadzie po opadach deszczu. Należy zachować odstęp kilku tygodni pomiędzy jesiennym nawożeniem a wapnowaniem, które możemy też wykonać wczesną wiosną.
2. Zbieranie suchych i porażonych liści z trawnika, rabat, ścieżek i podjazdów
Przed zimą spod drzewek i krzewów owocowych, a także róż usuwamy opadłe liście, aby zapobiec przetrwaniu w nich chorób i szkodników, zwłaszcza jeżeli rośliny były porażone. Co do liści na rabatach opinie są podzielone. Ja staram się wygrabić większość liści nawianych przez wiatr. Niewielka ilość liści rozłoży się do wiosny tworząc materię organiczną. Suche, zdrowe i nieporażone chorobami liście można użyć do zrobienia kopczyków krzewom wrażliwym na przemarzanie. Lepsze od liści będą jednak zrębki, kora lub kompost.
Liście z trawnika możemy wyrzucić na kompost lub złożyć na osobnej pryzmie, aby powstała z nich ziemia liściowa (trwa to 2-3 lata). Ziemię liściową możemy wykorzystać do rozluźnienia podłoża na rabatach i grządkach.
3. Sadzenie cebul kwiatów kwitnących wiosną
Sadzenie cebulek kwiatowych to jedna z podstawowych jesiennych czynności w każdym ogrodzie. Jeśli oczywiście chcemy, by wiosną nasz ogród szybko zapełnił się kolorowymi kwiatami.
Cebule kwiatowe możemy sadzić bezpośrednio do ziemi albo do koszyczków, które chronią je przed gryzoniami i ułatwiają wykopywanie po kwitnieniu. Dołek warto zaprawić kompostem lub dobrą ziemią ogrodową.
Jesienią możemy posadzić tulipany, hiacynty, szafirki, żonkile i krokusy. Jeśli nie mamy rabaty, na której możemy posadzić cebulki, wykorzystajmy trawnik lub miejsca pod drzewami, rozrzucając je luzem i sadząc pojedynczo w losowych miejscach. Pamiętajmy, aby po przekwitnięciu kwiatów zbyt szybko nie skosić trawnika. Liście dostarczają cebulkom potrzebnych składników, aby zakwitnąć w kolejnym sezonie.
Przed zimą warto również przygotować donice z cebulami tzw. lazanie (czyli warstwowo posadzone cebulki kwiatowe, które zakwitną wiosną).
4. Usuwanie z drzew i krzewów chorych pędów i zaschniętych owoców
Jesienią wraz z liśćmi usuńmy suche i uszkodzone pędy oraz zaschnięte owoce, które pozostały na drzewkach i krzewach owocowych. Porażonych części roślin nie należy wyrzucać na kompost. Pamiętajmy o wycięciu pędów jeżyn, które owocowały w tym roku (na blogu znajdziesz więcej na temat uprawy jeżyny bezkolcowej).
5. Pielenie i usuwanie chwastów z grządek, skalniaków i rabat
Jesienią z rabat i grządek usuwamy chwasty i resztki zaschniętych lub zmarzniętych roślin. Jeśli tego nie zrobimy, wiosną ruszą z nowymi siłami i zagłuszą posadzone i wysiane rośliny. Warto lekko spulchnić glebę i rozłożyć na wierzchu kompost lub posiać poplon (np. gorczycę).
6. Porządkowanie rabat bylinowych
Najwięcej czasu potrzebujemy na oczyszczenie rabat bylinowych, gdyż ich część nadziemna zamiera na zimę. Trzeba usunąć zwiędnięte liście, pędy i kwiatostany irysów, piwonii, funkii, rudbekii, szałwii, jeżówek, rozchodników, astrów i innych bylin. Czasami trzeba robić to etapami w miarę zamierania poszczególnych roślin. Należy także usunąć chwasty. Część bylin, np. zaschnięte główki jeżówki możemy pozostawić na rabacie dłużej. Będą stołówka dla ptaków.
Rabaty warto wyściółkować kompostem, ziemią liściową czy obornikiem (np. pod piwoniami). Ochroni to bryłę korzeniową przed mrozem i zapewni bujny wzrost w kolejnym sezonie. Powstrzyma także rozwój chwastów i pomoże utrzymać odpowiednią wilgotność w glebie. Bardziej wrażliwe rośliny można dodatkowo zabezpieczyć stroiszem z gałązek iglaków i kopczykami z kompostu czy kory.
Z rabat należy również usunąć zaschnięte kwiaty jednoroczne takie jak np. cynie, kosmosy (warto wcześniej zebrać nasiona).
7. Dzielenie i przesadzanie bylin
Jesień to dobra pora na rozmnażanie (dzielenie) bylin, zwłaszcza tych kwitnących wiosną np. konwalie, pierwiosnki, przetaczniki, irysy. Najlepiej zrobić to od września do października, aby zdążyły się ukorzenić. Dzięki temu zyskamy więcej miejsca na rabacie i pozyskamy nowe sadzonki. To konieczny zabieg zwłaszcza przy starych i dużych okazach. Pamiętajmy o dobrym podlaniu posadzonych roślin. Byliny, które kwitną do późnej jesieni np. astry, jezówki, rozchodniki lepiej przesadzić wiosną.
8. Przesadzanie drzew i krzewów owocowych i ozdobnych
Jesienią możemy przesadzić wiele drzewek i krzewów. Drzewa i krzewy owocowe (borówki, maliny, agrest,porzeczki, jabłonie, grusze, czereśnie, wiśnie) przesadzamy po opadnięciu liści, czyli późną jesienią. Iglaki i inne rośliny, które nie tracą liści na zimę (zimozielone) przesadzamy od końca sierpnia do listopada. Na nowym miejscu warto zapewnić roślinom podpory, na czas dobrego ukorzenienia się. Przy okazji przesadzania część pędów można skrócić.
Krzewy różane przesadzamy późną jesienią, po opadnięciu liści. Nadmiar pędow przycinamy, aby ułatwić sobie pracę. W tym czasie możemy sadzić róże z odkrytym korzeniem.
9. Sadzenie krzewów i drzewek owocowych
Jesień to dobra pora na zakładanie jagodnika i sadu. Późną jesienią sadzimy borówkę amerykańska, agrest, porzeczki, maliny jesienne i letnie, grusze, jabłonie, czereśnie, wiśnie, pigwy, leszczynę. Drzewka o mniejszej mrozoodporności jak brzoskwinie i nektarynki lepiej posadzić wiosną. Jesienią w szkółkach i centrach ogrodniczych znajdziemy duży wybór roślin z odkrytym korzeniem. Są tańsze od doniczkowanych, dzięki czemu możemy sporo zaoszczędzić przy większej ilości. Sadzonki powinny mieć ładny system korzeniowy a pędy zdrowe i jędrne. Wcześniej należy odpowiednio przygotować miejsce do sadzenia. Powinno być odchwaszczone a dołek odpowiedniej wielkości zaprawiony dobrym podłożem. Po posadzeniu drzewka i krzewy dobrze podlewamy i wzmacniamy palikami. Młode drzewka nalezy ochronić przed mrozem i dzikimi zwierzetami (sarny, zające).
10. Wysiew nasion warzyw na zbiór wiosenny
Aby przyspieszyć wiosenne zbiory jesienią mozna wysiac nasiona niektórych warzyw, odpornych na niskie temperatury. Na zbiór zimowo wiosenny możemy wysiac szpinak, rukolę, roszponkę, merchew, piertuszke korzeniową. Sadzimy także czosnek zimowy i cebulę zimową (ozimą).
9. Porządki w tunelu i szklarni
Po usunięciu pędów i zaschnietych owoców pomidorów, papryk, ogórków, melonów i innych warzyw ziemię przekopujemy z obornikiem (jeżeli stosujemy w danym roku) lub wykładamy całą powierzchnię kompostem. Kompost możemy rozłożyć również wiosną. Łatamy wszelkie dziury w folii, by wiatr jej nie zerwał. Folię możemy również ściągnąć z tunelu na zimę i przechować do wiosny np. w garażu. Ja jednak przechowuję w tunelu donice i rośnie w nim winorośl, dlatego zostaje na zimę. Folię wymieniam co 3 lata wiosną.
Szyby w szklarni (i metalową konstrukcję) warto umyć specjalnymi środkami do mycia szklarni lub ciepłą wodą z niewielką ilością wybielacza (zawierającego chlor), ewentualnie wodą z dodatkie octu. Wiosną szklarnię i tunel możemy odkazić przy pomocy siarki.
9. Wykopywanie bulw i kłączy kwiatów
Jeśli jeszcze tego nie zrobiliśmy, należy wykopać bulwy, cebule i kłącza roślin ozdobnych, które nie mogą zimować w ziemi. Są to m.in. begonia bulwiasta, kanna, dalia, mieczyk, frezja, galtonia, krokosmia, tygrysówka, jaskry. Po oczysczzeniu z resztek liści i ziemi, wysuszeniu (w ciepłym miejscu), znajdźmy dla nich chłodne i przewiewne miejsce i regularnie sprawdzajmy ich stan.
10. Przycinanie pędów malin
Jesienią przycinamy pędy malin jesiennych do wysokości około 5 cm nad ziemią. Można je także przyciąć wczesną wiosną (często tak robię, jeśli nie zdążę jesienią). Uschnięte liście i pędy grabimy i wyrzucamy na kompost. Możemy je wcześniej rozdrobnic w rębaku. Jesli maliny chorowaly lepiej je ściąć jesienią i usunąć z działki resztki. Maliny, które nadmiernie zagęszczają uprawe warto wykopać i przesadzić w inne miejsce.
11. Kopczykowanie róż i młodych roślin
Po nastaniu mrozów, w listopadzie, kiedy ziemia nie jest jeszcze zmrożona, kopczykujemy róże. Jeżeli mamy ich niewiele warto zabezpieczyć wszystkie krzaczki. Tak na wszelki wypadek. Przy większej ilości możemy nie kopczykować tych bardzo odpornych na zimowe mrozy np. dzikie róże, parkowe, pomarszczone.
Młode krzewy róż warto zabezpieczyć na zimę bez względu na odmianę.
Nim różę obsypiemy korą spod krzewu usuwamy opadłe liście i wycinamy suche pędy.Możemy wstepnie skrócić pędy róż pnących i nadmiernie wybujałych. Resztę pędów przytniemy wiosną. Do kopczykowania najlepiej wykorzystać ziemię ogrodową, kompost lub korę. Kopczyk powinien mieć około 20 cm wysokości i okrywać dobrze podstawę krzewu w tym korzenie, które mogą znajdować się płytko pod ziemią. Wczesną wiosną należy rozgarnąć kopczyk, aby pobudzić śpiące pączki do życia.
Również pnącza, młode krzewy i drzewka można zabezpieczyć kopczykiem z ziemi lub kory.
12. Zabezpieczanie roślin w donicach
Rośliny, które rosną w donicach na tarasie, przed domem czy na balkonie wymagają zabezpieczenia na zimę. Jeżeli nie mamy możliwości przechowywania donic w tunelu czy szklarni, donice stawiamy na kawałku styropianu lub drewna izolując od podłoża. Samą donicę możemy włożyć do kartonowego pudełka lub większej donicy, a wolne miejsca wypełnić styropianem, zmiętymi gazetami, kartonem lub folią bąbelkową. Jeżeli nie chcemy wkładać donicy do pudełka, zabezpieczmy ją owijając kilkukrotnie folią bąbelkową. Ziemię w donicy podlejmy i przykryjmy ściółką z kory lub zrębek.
Zabezpieczoną folią donicę możemy owinąć jutą dla ładnego wyglądu. Donicę należy postawić w osłoniętym od wiatru oraz bezpośredniego słońca miejscu.
Pamiętajmy o podlewaniu roślin w donicach, zwłaszcza w ciepłe i słoneczne zimy, kiedy gleba nie jest przemarznięta.
W styczniu/lutym podczas silnych mrozów owijamy roślinę zimową agrowłókniną (lub nakładamy gotowy kaptur). Jeżeli nie ma silnych mrozów do osłonięcia roślin, możemy użyć gałązek z iglaków. W ten sposób należy też zabezpieczać róże w donicach.
Donice możemy również zadołować w ziemi. W tym celu w zacisznym miejscu w wykopany dołek (na wysokość donicy) wkładamy donicę, a wierzch przykrywamy ściółką.
13. Ścinanie i wiązanie traw ozdobnych i iglaków
Trawy ozdobne pięknie zdobią ogród również zimą. Należy je jednak zabezpieczyć przed silnym wiatrem, wiążąc sznurkiem lub w ozdobne warkocze. Pozostawione luźno podczas wietrznych dni będa się łamać i narobią bałaganu. Mniej odporne odmiany traw po ścięciu możemy zabezpieczyć gałązkami iglaków lub kopczykiem z kory czy kompostu. Jeśli nie chcemy, aby trawy ozdobne (np. rozplenica) rozsiewały się dookoła musimy jesienią ściąć (lub zebrac ręcznie) kwiatostany.
Wysokie i smukłe drzewka iglaste przed nadejściem zimy można obwiązać dookoła sznurkiem (nie za mocno), aby zapobiec wyłamaniu się gałęzi pod naciskiem śniegu.
14. Przygotowanie budek i karmników dla ptaków
Dla zimujących ptaków zamontujmy na drzewach budki lęgowe. Schronią się w nich przed mrozem i śniegiem, a wiosną być może w nich pozostaną i zagoszczą na dłużej w naszych ogrodach.
Karmnik dla ptaków stawiamy, kiedy gruba pokrywa śniegu, uniemożliwia ptakom zdobycie pokarmu. Kiedy już zaczniemy dokarmiać ptaki, pamiętajmy o regularnym dostarczaniu pokarmu. Karmniki ustawmy w miejcach osłonietych od silnego wiatru i w bezpiecznej odległości od kocich łap.
10. Czyszczenie i konserwacja narzedzi ogrodowych i akcesoriów przed zimą
Aby uniknąc rdzewienia, niszczenia, tępienia się narzedzi ogrodowych warto zadbać o nie przed zimą. Sekatory, noze, nożyce myjemy, ostrzymy, oliwimy mechanizmy. Kosiarki, wertykulatory oczyszcamy z resztek trawy i ziemi, ostrzymy i oliwimy mechanizmy. Przechowujemy w suchych pomieszczeniach w temperaturze powyżej zera.
Jak widać lista jesiennych prac jest całkiem spora. Jeśli mamy duży i bardzo różnorodny ogród czeka nas wiele pracy. Niedługo będziemy mogli nieco odpocząć. Będzie więcej czasu na planowanie nasadzeń, przeglądanie i czytanie książek ogrodniczych. A tymczasem zabieram się do pracy i życzę udanej pogody podczas jesiennych prac ☀️🍂
P.S A Ty jakie jesienne prace masz w ogrodowym kalendarzu? Zapraszam do dzielenia się w komentarzu zarówno lubianymi jak i tymi mniej przyjemnymi pracami ogrodowymi😃👍
Pozdrawiam, Kasia
