Uprawa selera korzeniowego krok po kroku

Dziś podzielę się z Wami sposobami na uprawę selera korzeniowego w ogrodzie. To warzywo, które nie wymaga dużego nakładu pracy w trakcie sezonu, a jego walory smakowe sprawiają, że warto go mieć w ogrodzie. W tym wpisie omówię wymagania uprawowe selera, najlepsze odmiany, siew i sadzenie, zbiór, a także sposoby na duży korzeń.

Jak wygląda seler? 

Seler korzeniowy Apium graveolens L. var. rapaceum to roślina dwuletnia z rodziny baldaszkowatych. W pierwszym roku po wysianiu wytwarza rozetę ciemnozielonych, błyszczących, pierzastych liści oraz korzeń spichrzowy, w drugim roku zakwita. Skórka korzenia jest szarawa, wewnątrz biała lub kremowa o intensywnym zapachu (podobnie jak liście). 

Ma małe szanse na zimowanie w gruncie, choć w cieplejszych regionach Polski i łagodnych zimach może się to udać. Kwitnie drobnymi, białymi lub zielonymi kwiatami zebranymi w baldach. Nasiona (niełupki) mają zdolność kiełkowania nawet do 6 lat.

Wymagania uprawowe selera

Seler to roślina lubiąca słońce, dlatego, aby zapewnić mu jak najlepsze warunki, posadźmy go w miejscu nasłonecznionym lub lekko ocienionym.

Preferuje gleby żyzne, dobrze przepuszczalne, o pH neutralnym w przedziale 6,0-7,5. W przypadku gleb kwaśnych podłoże można zwapnować (np. jesienią przed wiosennym sadzeniem). Uprawa na glebach piaszczystych, ubogich w próchnicę i składniki pokarmowe może się nie udać. 

Przed siewem warto odchwaścić, spulchnić i nawieźć podłoże kompostem lub obornikiem (wapnowania nie łączymy jednocześnie z nawożeniem obornikiem). 
Seler jest rośliną lubiącą regularne nawadnianie, szczególnie w okresach suszy i przyrastania korzena.

Zmianowanie

Selera nie sadzimy po sobie oraz po cebuli, porze, marchwi, pietruszce, burakach, ziemniakach, koprze.

Możemy go sadzić po roślinach bobowatych tj. fasoli, bobie, lucernie,  kapustnych, dyniowatych, pomidorach, paprykach, ogórkach.

Dobre sąsiedztwo dla selera

Seler dobrze znosi sąsiedztwo większości roślin w warzywniku min. kapustnych, pora, ogórków i pomidorów (o ile go nie zacieniają).

Przedplon i poplon dla selera

Wczesną jesienią roku poprzedniego możemy wysiać wykę, peluszkę lub łubin i przekopać przed zimą. Posłużą jako naturalny nawóz pod uprawę selera. Wiosną przedplonem może być sałata, rzodkiewka, szpinak. 

Odmiany selera korzeniowego

Na rynku dostępne jest wiele odmian selera korzeniowego, które różnią się między sobą wczesnością, odpornością na choroby, wyglądem korzeni, miąższu i zdolnością do przechowywania. Do najpopularniejszych odmian należą:

Talar – wczesny, bardzo plenny, korzeń duży, kulisty, miąższ biały, bez skłonności do parcenia.

Makar – średnio wczesny, plenny, korzeń duży, kulisty, bez skłonności do ciemnienia i parcenia. Odporny na septoriozę liści.  

Bruno – wczesny, bardzo plenny, korzeń duży o białym miąższu, bez pustych przestrzeni. Wysoka tolerancja na septoriozę. 

Albin – średnio wczesny, bardzo plenny, duże kuliste bulwy, bez pustych przestrzeni. Świetny na zbiór jesienny i przechowywanie.

Maxim – późny, duży, na zbiór jesienny, do przechowywania. 

Kiedy i jak wysiewać seler na rozsadę?

W polskich warunkach pogodowych seler korzeniowy uprawiamy wyłącznie z rozsady.  

Seler korzeniowy jest rośliną ciepłolubną, dlatego należy wysiewać go w pomieszczeniach o temp. ok. 20-24 stopni. 
Optymalny czas na siew to przełom lutego i marca. Jeśli planujemy wysadzić je do gruntu w czerwcu, posiejmy go w połowie marca.
Nasiona wysiewamy rzutowo do pojemnika wypełnionego wilgotnym podłożem do wysiewu warzyw z dodatkiem perlitu, lekko dociskając nasiona do podłoża. 

Możemy także podlać podłoże w pojemniku przed wysiewem i po wchłonięciu wody wysiać nasiona, delikatnie przyklepując.  Pojemnik stawiamy w nasłonecznionym miejscu, w razie braku takiego miejsca doświetlamy lampami. Można go nakryć folią lub szkłem. 
Nasiona kiełkują 2-3 tygodnie. Po skiełkowaniu możemy obniżyć temperaturę do 18 stopni. 

Po około 4-6 tygodniach, gdy rozwiną się 2-3 liście właściwe, rozsadę można przepikować pojedynczo do doniczek lub multiplatów o średnicy np. 4×4 cm. Jeśli nie mamy miejsca na parapetach, przesadźmy rozsadę do większej doniczki, zachowując odstępy kilku cm pomiędzy sadzonkami. Przydługawy korzeń główny można skrócić, uszczykując go palcami.

Jeśli nie chcemy pikować roślin do osobnych pojemników, wysiewamy nasiona rzadziej i do głębszego pojemnika, aby liście i korzenie miały miejsce na swobodny rozwój. Zbytnio zagęszczone można usunąć lub przepikować. 

Rozsadę selera podlewamy najlepiej letnią wodą.

Sadzenie rozsady selera korzeniowego

Czasochłonność uprawy możemy zmniejszyć kupując gotową rozsadę. Jest to popularne, niedrogie warzywo i z kupnem nie będzie problemu. Rozsada powinna być ładna, dobrze rozwinięta o rozbudowanym systemie korzeniowym. Można spotkać rozsadę rwaną lub w pojedynczych komórkach (multiplatach). 

Kiedy sadzimy rozsadę selera do gruntu?

Seler źle znosi niskie temperatury, dlatego rozsadę można sadzić na stałe miejsce w ogrodzie po ustąpieniu przymrozków, czyli zazwyczaj od drugiej połowy maja do końca czerwca. Powinna mieć 3-5 liści właściwych i wysokość 10-15 cm. 

Seler wysadzony początkiem lipca może nie zdążyć wykształcić dorodnych korzeni. 

Przed wysadzeniem rozsady powinniśmy ją zahartować przez kilka dni, wystawiając na zewnątrz lub pod osłony. Zahartowana rozsada może znieść krótkotrwałe, lekkie przymrozki. Przy dłużej trwających chłodach seler może wcześniej zacząć kwitnąć, nie wydając dorodnych bulw.  

Przed wysadzeniem rozsady warto dobrze spulchnić podłoże i wzbogacić glebę w kompost lub dobrze rozłożony obornik (jesienią roku poprzedniego lub wiosną, kiedy gleba jest bardzo uboga).

Aby seler mógł wytworzyć duże korzenie o kulistym kształcie, musimy mu zapewnić sporo miejsca. Młode sadzonki sadzimy w odstępach 20-25 cm, w rzędach oddalonych o 30-40 cm. Po posadzeniu rośliny należy dokładnie podlać, najlepiej letnią deszczówką. 

Głębokość sadzenia rozsady do ziemi

Aby uprawa selera się udała, rozsadę sadzimy na taką głębokość, by nie zasypać miejsca, z którego wyrastają młode listki. Zbyt głębokie sadzenie może spowodować zwężony kształt bulwy. Zbyt płytkie sadzenie spowoduje nadmierny przyrost drobnych korzeni bocznych w jego górnej części, co wpłynie na plon.

Pielęgnacja selera

Pielęgnacja selera w trakcie sezonu nie jest trudna. Polega na regularnym odchwaszczaniu i podlewaniu. Jeśli zauważymy jakieś zmiany na liściach, warto zastosować nawóz azotowy. 

Obrywanie liści

Zewnętrzne liście selera, zwłaszcza te, które żółkną i pokładają się na ziemi, możemy oberwać. Zapewni to lepszą cyrkulację powietrza w okolicach przyrastających bulw. Przy okazji, aby seler przyrastał w korzeń, warto wybrać spod niego podłoże (delikatnie palcami lub łopatką). Robimy to kiedy wykształci się już ładny korzeń spichrzowy. Możemy również delikatnie poodcinać wszystkie korzonki rosnące ponad ziemią. 

Nawożenie selera korzeniowego

Seler korzeniowy jest rośliną, która ma wysokie wymagania pokarmowe. Potrzebuje sporo potasu i jest wrażliwy na niedobór boru. Nawożenie można rozpocząć już 3 tygodnie po przepikowaniu nawozami wieloskładnikowymi np. biohumusem. Warto obserwować liście i reagować w razie problemów.  W czasie intensywnego wzrostu części nadziemnej można stosować gnojówkę z pokrzyw lub nawozy wieloskładnikowe.  Najważniejsze jest jednak dobre przygotowanie podłoża pod sadzenie. Wiosną dobrze sprawdzi się obornik granulowany. 

Choroby i szkodniki w uprawie selera

Seler jest rośliną dosyć odporną na choroby i szkodniki. Może jednak chorować na septoriozę, chwościka, oraz parcha. Aby zapobiec występowaniu chorób, kupujmy dobrej jakości nasiona, najlepiej odmiany odporne, odchwaszczajmy regularnie, usuwajmy z działki rośliny porażone chorobami i nie sadźmy selera po sobie. 

Septorioza – choroba grzybowa. Drobne, brązowoszare plamy z czarnymi punkcikami, które mogą pojawić się już na młodych roślinach. Z  upływem czasu powiększają się, a porażone liście zasychają i obumierają, co może znacznie obniżyć plon korzeni. 

Chwościk selera – choroba grzybowa. Na liściach pojawiają się drobne, nieregularne plamki, które wraz z rozwojem się powiększają (podobnie jak septorioza). Silnie porażone liście zamierają. Źródłem zarażenia są zainfekowane nasiona oraz resztki porażonych roślin, pozostawione na grządce. Rozwojowi chwościka sprzyja wysoka temperatura i wilgotność powietrza. 

Z innych chorób można wyróżnić zgniliznę twardzikową, mozaikę selera.

Selery, głównie korzenie mogą być porażone przez nicienie (guzak północny, szpilecznik baldasznik), roztocza (przędziorek chmielowiec), muchówki (połyśnica marchwianka), mszyce, drutowce, pędraki (larwy chrząszczy), rolnice (gąsienice motyli). 

Zbiór selera korzeniowego

Korzenie selera zbieramy, kiedy osiągną odpowiednią wielkość, zazwyczaj od sierpnia do października. Od czerwca/lipca można zbierać mniejsze okazy. Liście zbieramy na bieżąco, przez całe lato, do późnej jesieni.
Korzenie selera wykopujemy podczas suchej pogody, za pomocą wideł ogrodowych lub podważając łopatką. Po zbiorze czyścimy korzenie z ziemi, drobnych korzonków i liści, uważając by nie zranić ich nożem lub nie poobijać. Przechowujemy w chłodnym i ciemnym miejscu. 

Jesienią rośliny na grządce mogą znieść lekkie przymrozki. Jednak przemarznięte bulwy będą się źle przechowywać.

Uprawa selera na nasiona

Seler korzeniowy jest warzywem dwuletnim tj. w pierwszym roku wytwarza bulwę, a w drugim zakwita. Ponieważ seler ma małe szanse przezimować w gruncie, jeśli chcemy wyprodukować własne nasiona, wiosną posadźmy przezimowane bulwy do ziemi. Jeśli wysiejemy nasiona odmian F1 nie ma gwarancji, że powtórzą dokładnie ich cechy, dlatego wybierzmy odmiany bez tego oznaczenia. 

Uprawa selera korzeniowego w donicy

Seler możemy uprawiać także na balkonie. Będziemy potrzebować dużą donicę wypełnioną żyznym podłożem. Rozsadę sadzimy tak, jak do gruntu, czyli nie głębiej jak rosła wcześniej, by nie zasypać rozwidlenia, z którego wyrastają liście. Pamiętamy o regularnym podlewaniu i słonecznym stanowisku. Wierzchnią warstwę podłoża w donicy można wyściółkować np. wermikulitem. W miarę przyrastania bulw możemy obrywać zewnętrzne liście i odsłaniać górną część korzenia.

Z grządki do kuchni – do czego używać seler?

Seler korzeniowy to niskokaloryczne warzywo (ok. 20 kcal/100g korzenia), zawierające wiele cennych soli mineralnych. 

Liście selera to niezastąpiony dodatek do gotowania rosołu i zup. Można je ususzyć na zimę, podobnie jak korzeń. Można także spróbować jesienią przesadzić korzeń z grządki do doniczki, oberwać zewnętrzne liście i postawić w chłodnym i jasnym miejscu, pamiętając o podlewaniu. Korzeń wypuści młode liście, które nadadzą się jedzenia.

Z korzeni selera przyrządzimy aromatyczną surówkę, sałatki jarzynowe, a także frytki. To bardzo aromatyczne warzywo, które ma intensywny smak i zapach, dzięki olejkom eterycznym zawartym w liściach i korzeniach. Dobrze wpływa na pracę nerek i układ trawienny. 

Seler korzeniowy w moim ogrodzie

Seler  korzeniowy to obowiązkowy punkt w naszym rodzinnym warzywniku. Z uwagi na ograniczoną ilość miejsca co roku wysadzam około 20 sztuk. Sadzę je gęściej i przerywam w trakcie sezonu. Jesienią, po zbiorach i oczyszczeniu korzeni kroję je w grube plastry i mrożę. Raz na jakiś czas obrywam dolne, pokładające się liście i odgarniam ziemię wokół korzeni. Staram się regularnie podlewać. Podlewam gnojówką z pokrzyw. Do tej pory rósł zdrowo, choć z plonem bywało różnie. 

Uprawa selera korzeniowego jest satysfakcjonującym zajęciem z uwagi na ładne zielone liście i łatwą uprawę.  Dzięki odpowiednim technikom sadzenia i pielęgnacji, każdy ogrodnik może cieszyć się smakiem świeżego selera w swojej kuchni. Receptą na udaną uprawę są dobrej jakości nasiona, wilgotna i żyzna gleba, słoneczne miejsce, odpowiednia głębokość sadzenia, odchwaszczanie i regularne podlewanie. Zachęcam do rozpoczęcia przygody z uprawą tego pachnącego warzywa!