Gnojówka z żywokostu – naturalny nawóz potasowy dla roślin

Gnojówka z żywokostu lekarskiego to prosty w przygotowaniu, tani i naturalny nawóz, z powodzeniem stosowany przez wielu ogrodników amatorów. W tym wpisie opiszę krótko jak przygotować i jakie rośliny warto podlewać gnojówką z żywokostu. 

Czym jest gnojówka z żywokostu lekarskiego (lub rosyjskiego)?

Gnojówka z żywokostu to fermentowany nawóz, który powstaje na bazie liści, pędów i kwiatów żywokostu (Symphytum). To naturalny, bogaty w składniki odżywcze nawóz, którym  zasila się rośliny kwitnące, warzywa i krzewy ozdobne.

Żywokost lekarski (Symphytum officinale L.) to wieloletnia bylina z rodziny ogórecznikowatych, dziko rosnąca na terenie całej Polski. Spotkać ją można na słonecznych lub ocienionych, wilgotnych łąkach, rowach, nieużytkach, skrajach lasów, brzegach wód. Liście i pędy są ciemnozielone, pokryte szorstkimi włoskami. Dorasta do 1 metra wysokości. 
Żywokost kwitnie od maja do czerwca purpurowofioletowymi lub białymi (z kolorowym nalotem) kwiatami. Jest rośliną miododajną.

Żywokost rosyjski (Symphytum x uplandicum) można uprawiać w ogrodzie. Sadzonki można zakupić w internecie. Jest bardziej wydajny i szybciej odrasta niż żywokost lekarski. Można go zbierać kilka razy w sezonie. Na dobrym stanowisku ładnie się rozrasta.

Jakie składniki zawiera gnojówka z żywokostu i jakie ma właściwości?

Gnojówka ta zawiera duże ilości azotu, potasu, fosforu, magnezu, wapnia, żelaza, krzemu,  oraz innych mikroelementów. Dzięki temu uzupełnia podłoże w potrzebne do wzrostu składniki. Dzięki temu:

1. Wzmacnia rośliny – jej stosowanie poprawia odporność roślin na choroby i szkodniki.
2. Zapewnia bujny wzrost – dzięki dużej zawartości azotu stymuluje wzrost liści i pędów.
3. Jest w pełni naturalna – nie zawiera sztucznych dodatków, co czyni ją bezpiecznym nawozem dla ludzi i otoczenia.
4. Poprawa struktury gleby – po zastosowaniu gleba staje się bardziej żyzna i lepiej zatrzymuje wodę. 
5. Stymulacja kwitnienia – potas i fosfor pobudzają rośliny do obfitego kwitnienia i owocowania.
6. Wspomaga kompostowanie – dzięki dużej zawartości azotu i innych składników, wspiera mikroorganizmy w rozkładzie materii organicznej.
7. Nadaje się do mulczowania, czyli ściółkowania gleby w warzywniku i nie tylko – ogranicza parowanie wody i rozwój chwastów oraz wzbogaca ją w procesie rozkładu.

Czego nie podlewać gnojówką z żywokostu?

Nawozem tym nie musimy podlewać roślin o małych wymaganiach pokarmowych, zwłaszcza na glebach żyznych, a także nowalijek jak sałata, szpinak, rzodkiewka. Gnojówkami nie zaleca się podlewać marchwi, buraka, cebuli, czosnku, choć 1-2 krotne podlanie rozcieńczoną gnojówką nie powinno im zaszkodzić. Do podlewania młodych rozsad gnojówkę należy mocniej rozcieńczyć. 

Jakie rośliny podlewać gnojówką z żywokostu?

Z uwagi na wyższą zawartość potasu, świetnie sprawdzi się do nawożenia roślin kwitnących i zawiązujących owoce. Zawiera też sporo azotu i fosforu potrzebnego wielu popularnym warzywom takim jak pomidory, ogórki czy cukinia.

Popularna jest w nawożeniu pomidorów, papryki, bakłażanów, cukinii, dyni, ogórków znanych z dużego zapotrzebowania na potas i składniki pokarmowe. Można nią zasilać krzewy kwitnące, takie jak róże, pnącza (klematisy), kwiaty jednoroczne, byliny (dalie, piwonie, irysy), krzewy i drzewa owocowe. 

• Warzywa: pomidory, papryka, ogórki, bataty, cukinia, dynia, bakłażany, buraki
• Rośliny kwitnące: róże, hortensje, petunie, surfinie, dalie, piwonie, kaliny, jaśminowce, itp.
• Krzewy i drzewa owocowe: jabłonie, grusze, czereśnie, wiśnie, porzeczki, agrest, maliny, truskawki, winorośl, borówki, świdośliwy, derenie itp.

Jak często stosować nawóz z żywokostu?

Podobnie jak w przypadku gnojówki z pokrzywy rośliny podlewamy kilka razy w sezonie od wiosny do późnego lata. Żywokost dostępny jest od maja do sierpnia i w tym czasie go stosujemy. Rozcieńczoną gnojówką możemy podlewać co 2-3 tygodnie lub w zależności od zasobności podłoża w składniki pokarmowe i zapotrzebowania roślin. 

• Warzywa: podlewaj co 2-3 tygodnie, szczególnie w okresie intensywnego wzrostu, czyli wiosną.
• Krzewy i drzewa owocowe: od wczesnej wiosny co 1-2 tygodnie oraz po zbiorach dla wzmocnienia.
• Kwitnące byliny, jednoroczne kwiaty, krzewy ozdobne: w zależności od pory kwitnienia warto podlać przed i na początku kwitnienia. Wcześniej można zasilić gnojówką z pokrzyw.
• Opryski na liście: rozcieńczona wodą w proporcji 1:20 może być stosowana na liście nie tylko jako nawóz (zwalcza też mszyce). Nie opryskujmy sałat i roślin o krótkim okresie wegetacji. 

Jak stosować gnojówkę z żywokostu?

Gnojówkę przed zastosowaniem powinniśmy rozcieńczyć w wodzie w proporcji 1:10 lub 1:5 tj. 1 litr na 10 litrów wody (lub 1l/5l wody).

Podlewamy najlepiej wczesnym rankiem lub wieczorem. Podczas słonecznej pogody unikajmy polewania po liściach, aby ich nie poparzyć. 

Gnojówkę trzymajmy w miejscu odległym od tarasu i domu z uwagi na brzydki zapach. 

Starajmy się niepotrzebnie nie zwiększać dawki i częstotliwości. Zbyt duże dawki azotu mogą zwiększać podatność roślin na atak szkodników i chorób.

Możemy również, jak w przypadku pokrzyw rozdrobnione liście i pędy wrzucić do dołka przy sadzeniu rozsady np. pomidora. Rozkładające się liście będą uwalniały potrzebne składniki do gleby w strefie korzeniowej. 

Jak przygotować gnojówkę z żywokostu?

Przepis na gnojówkę z żywokostu jest taki sam jak gnojówki z pokrzywy. Pamiętajmy, by nie zbierać roślin z terenów zanieczyszczonych takich jak przydrożne rowy, okolice pól nawożonych i opryskiwanych środkami ochrony roślin. Najlepszą wodą będzie deszczówka, ale może być też każda inna. Do mieszania i rozcieńczania niezbędne będą grube lateksowe rękawiczki.

Do przygotowania gnojówki będziemy potrzebować:

• plastikowe wiaderko lub beczkę, 
• świeże liście i pędy żywokostu lekarskiego lub rosyjskiego,
• wodę do napełnienia wiaderka,
• kij do mieszania oraz lateksowe (nieprzemakalne) rękawiczki
• pokrywę lub materiał do nakrycia wiaderka. 

Sposób przygotowania:

1. Zbierz zdrowe, świeże liście i pędy żywokostu. Możesz dodać także kwiaty. Jeśli uprawiasz żywokost w ogrodzie, nie wyrywaj go z korzeniami. Nie ogołacaj rośliny ze wszystkich pędów i liści, by mogła rosnąć dalej. Załóż cienkie rękawiczki, gdyż roślina pokryta jest kłującymi włoskami.
2. Przygotowanie surowca: Liście i pędy możesz nieco rozdrobnić.
3. Napełnianie pojemnika: Wypełnij około 2/3 pojemnika żywokostem, a następnie zalej wodą tak, aby przykryła całość. Od góry powinno pozostać kilka cm wolnego miejsca, co ułatwi mieszanie i zabezpieczy przed wylaniem niezbyt pachnącego płynu.
4. Fermentacja: Wiaderko lub beczkę przykryj, ale nie szczelnie. Odstaw w ciepłe miejsce na około 2-3 tygodnie. Co kilka dni zamieszaj zawartość, aby przyspieszyć proces fermentacji.
5. Przecedzenie: Jeśli gnojówka przestała się pienić i liście uległy rozkładowi przecedź gnojówkę przez sito lub gazę. Możesz tego nie robić, ale kawałki roślin mogą zatykać konewkę. Resztki roślin wzbogacą kompost.
6. Rozcieńczanie: Przed zastosowaniem gnojówkę można rozcieńczyć w wodzie w proporcji 1:10 (np. 1 litr gnojówki na 10 litrów wody) lub 1:5 (1 litr gnojówki na 5 litrów wody). Tak rozcieńczona mieszanka jest bezpieczna i skuteczna dla roślin, choć nie musimy być zbyt precyzyjni. 
7. Przechowywanie: nadmiar przecedzonej gnojówki można przechowywać w wiaderku lub przelać do butelek i trzymać w zacienionym miejscu. Przed przelaniem należy się upewnić, czy gnojówka jeszcze nie fermentuje.

Podsumowanie i moje doświadczenia 

Gnojówka z żywokostu lekarskiego to naturalny, ekologiczny nawóz potasowy, który warto stosować w swoim ogrodzie. Gnojówki roślinne jak gnojówka z pokrzywy, skrzypu, mniszka lekarskiego, dzikiego bzu, ogórecznika może znacząco poprawić kondycję gleby i pobudzić wzrost i owocowanie roślin. To także tani sposób na nawożenie i walkę z chorobami i szkodnikami. Oczywiście nie musimy stosować tych wszystkich nawozów naraz. Wybierzmy te rośliny, do których mamy łatwy dostęp w ogrodzie lub okolicy. 

Jeśli nie mamy wystarczającej ilości żywokostu, dorzućmy jego liście i pędy do wiaderka z pokrzywami czy skrzypem. My często robimy gnojówkę mieszaną z dodatkiem roślin, które pozyskujemy podczas plewienia i pielęgnacji ogrodu. Lądują w niej liście i kwiaty mniszka, skrzypu, ogórecznika, żywokostu i pokrzywy. To dobry sposób dla tych, którzy mnie mają czasu na przygotowanie każdej gnojówki osobno.

Zapraszam do dzielenia się w komentarzach swoimi doświadczeniami w nawożeniu roślin ogrodowych żywokostem i nie tylko.